Yıldırım Beyazıd ile Sırp Kralının kızı Despina’nın düğünü ve Timur’a esir düşüşleri

Yıldırım Bayezid ile Sırp kralının kızı Despina’nın düğünü, Timur’a esir düşüşü

Tarihin ilginç anlarından biridir. Sırp Prensleri Sırp Kralı Lazar’ın kızı ile yani kardeşleri ile Yıldırım Bayezid’in evlenmesini isterler. Sırp prensleri Osmanlı ile ilişkilerini güçlendirmek be akrabalık kurmak için kardeşlerini Yıldırım Bayezid ile evlendirir böylece Osmanlı ile akrabalık kurup toprak kazanmak derdindedir.

Sultan Murad Kosova savaşında Miloş tarafından hançerlenerek şehit edilince, Sırp Kralı Lazar da çadırın önüne getirilerek boynu vurulur. Sırplar artık kralsız kalmıştır.

Lazar, savaş alanından kaçmaya çalışırken yakalanan akrabaları ve öteki soylular ile birlikte bu çadırın önüne getirilerek boyunları vuruldu. Yas havası, hem yenenleri hem yenilenleri kaplamıştı. (Alphonse de Lamartine, Osmanlı tarihi I. Cilt sayfa 102)

* * *

Kosova Meydan Muharebesinden sonra Sırp tahtı kral-sız kalmıştı. Osmanlılardan çekinen Lazar ’ın oğulları Prens Stefan ve Prens Vuk, bu umutsuzluk içerisinde çare olarak kız kardeşleri Prenses Olivera’yı, Yıldırım Beyazıt ile evlendirmekte buldular.

Oturup Sultan Beyazıt’a mektup yazmaya başladılar:

“Biz, Sırp Krallığının varisleri, Prens Stefan ve Prens Vuk, Kral Lazar ’ın kızı ve bizim de kız kardeşimiz Prenses Olivera’yı, siz, Osmanlı Sultanı Yıldırım Beyazıt Han’a vermekle kıvanç ve onur duyacağımızı belirtmek isteriz. Ancak, bu kutlu ve onurlu mutluluğun gerçekleşmesi, küçük bir takım isteklerimizin, haşmetmeaplarınca kabul edilmesine bağlı bulunmaktadır. Şöyle ki:

Osmanlı ordusu, Sırp ülkesinden çekilmeli,

Buna karşılık, Sırp halkını yoksul düşüremeyecek oranda, her yıl bir miktar “haraç” Osmanlı Devletine verilecek,

Bizler, Prens Stefan, Kuzey Sırp Ülkesine, Prens Vuk, Doğu Sırp Ülkesine kral olacağız,

Osmanlı hükümdarlarının büyük düşmanları olan Anadolu Beyliklerine karşı, Sırp ordularını, Osmanlı Padişahının buyruğu altına vererek bu beyliklerin bir an evvel ortadan kaldırılmasında yardımcı olacağız.

Siz, yüce haşmetmeap için hazırlamış olduğumuz naçiz armağanlarımızla birlikte işbu mektubumuzu sunmakla görevlendirdiğimiz elçilerimiz, vereceğiniz karşılığı bize ulaştıracaklardır.

En derin bağlılık ve saygılarımızla…”

Sultan Beyazıt, Olivera’yı istiyordu ve Anadolu Beylikleriyle mücadelede yardım göreceği için bu öneriyi geri çeviremezdi ve kabul etti. Tarihçilerden bazıları Timur’un Anadolu beyliklerini kontrol altına almaya çalışan Bayezid’in Sırp askerlerini de kullanmasının Ankara savaşında etkili olduğunu söylemiştir. Nitekim Ankara savaşında Yıldırım Bayezid’in eşi Despinanın kardeşi de 20 bin Sırp askeri ile savaşın sonuna kadar savaşmış ve savaş meydanını terk etmemiş. Oysa Türk olan Kara Tatarlar savaş esnasından Bayezid tarafından Timur tarafına geçerler.

Olivera’yı getiren gelin alayı, başkent (Edirne) sınırlarına vardığında, yeri göğü inleten bir uğultu koptu. Sokaklarda meşaleler yakılıyor, çalgılar durmaksızın çalıyordu. Saraya kadar olan tüm yollar, en değerli ve en pahalı halılarla döşenmişti. Olivera’yı getiren yüzlerce kişilik Sırp kafilesi, hayret, kıvanç ve mutlulukla, üstelik onurla dopdolu yüreklerinden taşan sevinçlerini haykırmamak için güçlük çekiyordu. (Ali Kemal Meram, PADİŞAH ANALARI sayfa, 71. 72. 73.)

Yıldırım Bayezid’in annesi de sonradan Müslüman olan adını da Gülçiçek Hatun olarak değiştiren Bulgar Kralı’nın kızı Maria’dır.

Bu düğün ve evlilikten dolayı Yıldırım Bayezid devrin önemli isimleri tarafından tenkit edilmiştir. Bursada Emir Sultan gibi isimler özellikle padişahı eleştirmiş cemaat ile namazı terk ettiği için şahitliği kabul değildir demişlerdir.

Sırp Kralı Olivera Destina ile olan düşününde de Osmanlı geleneklerine aykırı olarak içki kadehleri kaldırılmıştır.

ANKARA SAVAŞI (1402)

Timur, Çin’e yapacağı doğu seferi öncesinde, batıda güvenliği sağlamak amacıyla, Ön Asya’ya (Anadolu) seferler düzenledi (1399). Beyazıt’ın, topraklarını ilhak etmiş olduğu Anadolu Beyleri, Timur ’a sığınırken, Timur ’dan kaçan Tebriz Hükümdarı Ahmet ve Celâyir beyi (Azerbaycan hâkimi) Kara Yusuf Beyazıt’a sığındılar. Timur Sivas’ı ele geçirip, Osmanlı Devletine sığınan beyleri Beyazıt’ın kendisine teslim etmesini istedi. Hakaret dolu yazışmalar ve her iki hükümdarın “Dünyaya Hâkim Olma” isteği olayları körükleyince iki ordu, 19 Temmuz 1402 tarihinde Ankara’nın Çubuk Ovasında mevzilendiler. Timur’un Fillerle takviye edilmiş çoğu atlı, 160 bin kişilik ordusu, kahramanca dövüşen 20 bini Sırp askerleriyle takviyeli, 80 bin kadar Osmanlı ordusunu yendi. Beyazıt savaş alanından çekilmeyi hiç düşünmedi, yanındaki üç bin yeniçeriyle, esir düşene kadar mücadele etti. Ve Timur’a esir düştü.

Bayezid’in oğulları savaş alanından kaçmayı başardı ancak Yıldırım ve eşi Olivera Destina Timur’a esir düştü.

(Yıldırım Bayezid, Timur’un huzurunda)

Timur Yıldırım Bayezid’i yanında bulundurdu Bayezid’e iyi davrandığı söylenir ancak bir kısım tarihçinin söylediğine göre, Bayezid mektuplarından birinde Timur’a “gözdeni kullarımdan birine vereceğim” diye yazmış ve hakaret etmiştir.

Buna içerleyen Timur, Olivera Despina kendisine teslim edildiğinde düzenlediği bir eğlencede onu yarı çıplak biçimde içki servisi yapmaya zorlamıştır. Beyazıd bu tabloyu gözleri ile izlemiştir.
Bayezid 1402 yılında Ankara savaşında esir düştükten sonra 1403 yılında Akşehir’de vefat etti.
Neden öldüğüne dair rivayetler çok intihar ettiği, zehirlendiği ve bu aşağılanmaya dayanamayıp hastalandığı ve eceliyle öldüğü rivayet edilir.

Despina’yı Romalılar (Bizanslılar) kurtarmak için hazırlık yapmışlardır . Bu teşebbüsün gerçekleşip gerçekleşmediği hakkında bilgi yoktur. Timur’un elinde esir olan Bayezid, üst üste yaşadığı olayların tesiriyle ölüme yaklaşmış ve kısa süre içinde bu dünyadan ayrılmıştır. Sevgili eşi Olivera Despina ise, prensesin kardeşi, Sırp Despotu Stefan Lazareviç’in çabaları ile Timur tarafından serbest bırakılarak ağabeyine teslim edilmiştir. Olivera Despina’nın 1444 yılına kadar yaşadığı bilinmektedir.

Despina, sevdiği eşine iki kız çocuk vermiştir. Bunlardan birisinin adının Paşa Melek olduğu bilinmektedir ve Timur, Yıldırım ve Despina’nın iki kızını da evlendirmiştir. Sırp kaynaklarında Despinanın Bayezid ile evlenmesine Müslüman ismi almanına rağmen dinini değiştirmediği Hristiyan olarak yaşadığı belirtilmekte.